Historia zamku i rodziny Krokowskich /  von Krockow

Słodka kaszubska rezydencja pełna życia i historii. Główna atrakcja turystyczna co roku odwiedzana przez tysiące turystów i mieszkańców. Największy słodki bufet w kraju. Przejdź przez pokoje z epoki i wielki romantyczny park.

Archivum Crocovianum

Częścią Muzeum Krokowa jest prezentowana w przestronnych salach zamku wystawa na temat historii rodu Krokowskich / von Krockow, czyli Archivum Crocovianum. Zwiedzający zamek, goście hotelowi i restauracyjni znajdą tu tablice informacyjne o barwnych dziejach członków tej rodziny (m. in. Rajnolda Krokowskiego, Ernesta I Krokowskiego czy owianego mroczną legendą Alberta Szalonego), a także mogą podziwiać obrazy, książki i oryginalne dokumenty z przeszłości Krokowej.

Dzieje rodziny Krokowskich z Krokowej

Krokowa jest gniazdem rodowym jednego z najstarszych szlacheckich rodów pomorskich, którego przodek „milites Gneomirus” pojawił się w dokumentach już w 1285 roku.

• 1288 i 1292: książę gdańsko-pomorski Mściwój II potwierdza Gniewomirowi Crockau własność Jeldzina, Wysokiej, Krokowej, Minkowic, Glinek.
• 1300: Biskup włocławski zezwala Piotrowi Krokowskiemu na budowę nowego kościoła w Krokowej, niezależnego od Żarnowca. Piotr Krokowski zakłócał  swym  głośnym zachowaniem msze w Żarnowcu i panny cysterskie poprosiły biskupa o wybudowanie mu osobnego kościoła!
• 1375-1407: w Krokowej i Jeldzinie panem na włościach jest rycerz Gniewomir, wspomniany po raz pierwszy w 1375 r. jako Gneomyrus domicellus Craccouie. Obdarzony gwałtownym charakterem, w latach 1381-1382 pokutował za zabicie swojego sąsiada, Michała Kunostowica ze Sławoszyna. Jego syn zaginął w 1399 r. biorąc udział w wyprawie na Tatarów, za co Zakon Krzyżacki wypłacił ojcu zadośćuczynienie.
• 1448: poprzez małżeństwo z Katarzyną, córką wdowy po ostatnim dziedzicu Krokowej, właścicielem dóbr krokowskich został rycerz Jerzy z Wikrowa, podkomorzy wielkiego mistrza Konrada von Erlichshausen. Jerzy z Wikrowa przejmuje nazwisko Krokowskich.
• 1476-1501: posiadaczem Krokowej jest znany ze swej siły fizycznej Wawrzyniec (Lorke) „Kaszuba” Krokowski, syn Jerzego i dworzanin króla polskiego Jana Olbrachta. Powiększa on posiadłości rodu o Roszczyce, Osieki i Salino. W 1493 został starostą królewskim w Lęborku. Jego brat Jerzy był opatem klasztoru cystersów w Oliwie.
• 1516: Burmistrz miasta Gdańska Eberhard Ferber po rozprawie przed sądem duchowym o zabór dóbr w Salinie ścina Hansa Krokowskiego, syna Wawrzyńca, a jego głowę wystawia na drągu przed murami miasta.
• 1536-1599: posiadaczem Krokowej jest Rajnold Krokowski, rycerz, dowódca wojskowy i dyplomata – najwybitniejszy przedstawiciel rodu. Od 1547 r. w służbie króla francuskiego Henryka II, a od 1560 – po powrocie do kraju – na dworze króla polskiego Zygmunta Augusta. Walczył przeciwko Moskalom i Turkom. W roku 1569 walczył we Francji wraz z 1500 własnych żołnierzy po stronie książąt hugenockich, za co otrzymał zaszczytny tytuł marszałka Francji. Wskutek odniesionych ran wycofał się z walk i poświęcił służbie dyplomatycznej. Za obronę Pucka przed napaścią księcia brunszwickiego otrzymał w nagrodę browar w Pucku!
• 1602: schedę po ojcu przejmuje ostatecznie Ernest, stając się protoplastą linii Krokowskich z Krokowej, która wygasa w roku 1725 wraz ze śmiercią Krzysztofa Krokowskiego, kapitana wojsk polskich.
• 1772: pierwszy rozbiór Polski. Dziedzic Krokowej, rotmistrz Kaspar Reinhold von Krockow, składa przysięgę wierności królom pruskim.
• 1782: dobra krokowskie wystawiono na przymusową licytację, do której przystąpił landrat Tczewa Caspar Ludwik von Below i żona Heinricha Joachima Reinholda von Krockow z linii Pieszcza. Licytację wygrała Luiza von Krockow, kupując dobra za 40 650 talarów. Luiza przebudowuje pałac i zakłada wspaniały park krajobrazowy, słynny na całą osiemnastowieczną Europę.
• 1786: Król pruski Fryderyk nadaje członkom wszystkich linii Krokowskich tytuł hrabiowski.
• 1791-1792: na zamku w Krokowej przebywa niemiecki filozof Johann Gottlieb Fichte jako nauczyciel domowy dzieci hrabiny Luizy von Krockow.
• 1803: po śmierci matki dobra w Krokowej przejmuje „szalony graf” – Albert Kaspar Ewald von Krockow. Stracił on znaczną  część posiadłości  wskutek  dokonanego  w  1807 roku  w  Prusach zniesienia  poddaństwa  chłopów i  zapoczątkowanego  procesu  ich  uwłaszczania (tzw. pruska droga do kapitalizmu w rolnictwie).
• 1823: Ciało „szalonego grafa” spoczywa na Pańskim Wzgórzu, wraz z jego koniem i psami. Od tej pory graf codziennie około północy gna na ognistym rumaku, z hordą psów z tyłu, pomiędzy Krokową, Sławoszynem a Minkowicami. Dzieciom zakazuje się psocić i wygłupiać na dworze, „bo przyjedzie szalony graf i….”
• 1850: Po siedemnastu latach pracy ukończony jest neogotycki kościół parafialny w Krokowej. Autorem projektu, budowniczym i majstrem murarskim jest hrabia Karol Gustaw Adolf von Krockow, który w tym celu zdał egzamin czeladniczy na murarza, a projekt narysował pod wrażeniem paryskiej katedry Notre Dame. Kościół do 1945 roku był protestancki, a pensję pastora ustalała rodzina fundatorów.
• 1878: Pięcioletni hrabia Döring von Krockow zostaje ostatnim właścicielem zamku i majątku w Krokowej – w sierpniu 1945 roku będzie musiał opuścić swoje strony rodzinne, by nigdy do nich nie powrócić.
• 1920: Po powrocie Polski nad Morze Bałtyckie rodzina von Krockowów przyjmuje obywatelstwo polskie. Dzieci zdają maturę zarówno w języku niemieckim, jak i polskim.
• 1939: Wybucha II wojna światowa – jeden z synów Döringa, Reinhold (ur. 1911), walczy w kampanii wrześniowej jako oficer Wojska Polskiego, kończy jednak życie jako oficer Wehrmachtu (1944). Jako oficerowie niemieccy giną też jego bracia Heinrich (1912-1944) i Ulrich (1922-1943). Przy życiu pozostaje jedynie Albrecht (ur. 1913) i Cecylia (ur. 1916).
• 1945: W zamku siedzibę ma Państwowe Gospodarstwo Rolne i inne instytucje gminne.
• 1990: Z inicjatywy Albrechta von Krockowa i ówczesnego wójta Gminy Krokowa dr. inż. Kazimierza Plocke powstaje Fundacja Europejskie Spotkania Kaszubskie Centrum Kultury Krokowa, która odbudowuje zamek z przeznaczeniem na obiekt, restaurację i muzeum.